Στο γκουλάγκ "Λύτρωση"

Βρήκαν λύτρωση οι άνθρωποι της επιστήμης; Γιατί έζησαν ό,τι είχαν από ζωή δίνοντας όλο τους το «είναι» στην σκέψη; Υπήρξαν τελικά περισσότερο από τους λοιπούς; Οι άνθρωποι του θεού βρήκαν; Η ενοχή και η ελπίδα ήταν αρκετή; Για άλλους η φυσική ευτυχία ήταν ικανή, ώστε να υπάρξουν; Σε μία πολυθρόνα πάνω βυθισμένος, σε ένα χωράφι να μυρίζεις τον μόχθο σου, σε ένα ψαλτήρι σε κάποιο σκοτεινό υποβλητικό μέρος, σε ένα σχολείο που ακούγονται σελίδες να γυρίζουν, σε μία οικογένεια που φαντάζεται αόρατους και άλυτους δεσμούς προστασίας - με αντάλλαγμα μια ταυτότητα -, υπάρχει κάπου λύτρωση;

                Θυμάμαι μικρή την έννοιά της να διαμορφώνεται στο νου μου μαθαίνοντας για την αρχαία τραγωδία. Πάει πολύ πίσω η αναζήτησή της. Ίσως η λύτρωση να είναι τελικά η άλλη όψη του νοήματος καθώς και το βασικό δομικό υλικό της ευτυχίας. Δεν γνωρίζω πώς είναι να λυτρώνεσαι, και αν γνώριζα θα ήταν απάτη του νου μου, αφού ακόμη ψάχνω. Κάθε ήρωας του Ντοστογιέφσκι, προσπαθώντας να βρει το νόημα, τιμωρείται τελικώς, αφήνοντας ο συγγραφέας στο τέλος την ελπίδα ότι ίσως και να λυτρώθηκε μέσα από την διαφορετική κάθε φορά – υποκειμενική καταστροφή του. Ο Ντοστογιέφσκι λυτρώθηκε, τόσες φορές που καταστράφηκε; Ο ήρωας, όμως, από «το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου»,φαίνεται σα να την βρήκε προ της καταστροφής του. Άρα τι έγινε; Βρήκε το νόημα λόγω θεαματικής «κορδέλας» του ασυνείδητού του; Πάντως, όπως και να έχει, διαβάζοντάς τον, έσπειρε μέσα μου την ελπίδα πως κάποια νύχτα μου θα λήξει με το ξύπνημα από το πρώτο κύμα της λύτρωσης. Από την άλλη, πώς φτιάχτηκε η κοινή συνηθισμένη επιθυμία «του θανάτου κατά την διάρκεια του ύπνου»;

                Μήπως τελικά δεν αναζητάνε όλοι την λύτρωση; Μήπως είναι βασικό θεωρητικό λάθος να τη θεωρώ το έτερον ήμισυ του νοήματος; Όσο κόπο και να καταβάλλω προκειμένου να ανοίξω δρόμο στην σκέψη μου, δεν κερδίζω τίποτα – ούτε καν φυσική ευτυχία – προκειμένου να βρω το ποτάμι της λύτρωσης. Και αν σταματήσω ακόμη και για μια στιγμή να παραμερίζω άγρια γιγάντια ατέλειωτα ζιζάνια γύρω μου, μπας και κάνω ένα βήμα εγγύτερα προς το ποτάμι αυτό, τότε η ανυπαρξία μου θα με καταπιεί με κατακλυσμιαίο τρόπο. Όμως ακόμη και για τον Νάρκισσο, ο οποίος βρήκε ένα ποτάμι στο τέλος του δρόμου της ομορφιάς του, η ιστορία του έληξε άδοξα για τον κοινό νου. Γιατί η λύτρωση είναι κάτι άλλο έξω από εμάς, κάτι που δεν διαθέτουμε τις ικανές εσωτερικές συνθήκες να προκαλέσουμε, όπως επίσης και γιατί ο κοινός νους στερεώθηκε σε μύθους και συμβολισμούς, χρησιμοποιώντας τους πρωτόγονους ανθρώπινους ψυχικούς μηχανισμούς προκειμένου να μην ξεχνά ο κάθε - νάρκισσος και μη -  να κόβει αγριόχορτα, να ανασαίνει ψευδαισθηση ελπίδας πριν φτάσει στο απόλυτο τέλος του. Ίσως, αυτή ακριβώς να ήταν και η λύτρωση του Νάρκισσου. Και ας παρακαλάμε οι περισσότεροι για έναν «ήσυχο» θάνατο στα βαθιά γεράματα πάνω στο καλοστρωμένο κρεβάτι μας. Οξύμωρο να τρέφει κάποιος μια τέτοια ελπίδα και να την θέτει νοερό τυχαίο «στόχο», όταν αγνοεί το εάν τελικά ο ίδιος υπάρχει. Το αν θα είναι ήσυχη ή θορυβώδης η μετάβαση στον άλλο πόλο της σχετικότητας, μού φαίνεται ασήμαντη λεπτομέρεια, όσο μού φαίνεται ασήμαντη κάποια υποσημείωση χιλιοσέλιδου παντελώς ακατανόητου από εμένα βιβλίου.

                Η συνεκτική ουσία των δεδομένων μας δεν είναι άλλη παρά η συνεχής αναζήτηση του νοήματος. Και της λύτρωσης. Αλλάζω θέσεις – σε σχέση με την πρότερη θέση μου – προκειμένου να υποκριθώ διαφορετικούς τρόπους της σύλληψης του νοήματος. Απεγνωσμένα ζητώ το συναίσθημα του «γελοίου ανθρώπου», ακριβώς από την στιγμή που ξύπνησε στην υποκειμενική πραγματικότητα της μοναχά συμβολικής παρουσίας του γεμισμένου περιστρόφου του. Και νομίζω πως και για τον ίδιο το νόημα ήταν προέκταση της λύτρωσης, «να βρει το κοριτσάκι»…